Akasya Kültür Sanat

SANAT SÖZLÜĞÜ

Tabula Rasa: Lat. Boş Levha. Filozof John Locke'un ortaya attığı "boş levha" önermesine işaret eder. Locke'a göre insan zihni doğuştan boştur, her şey deneyim ve dış dünyayla kazanılır. Sanat literatüründe yeniden başlamak, silmek ve “sıfır” noktası anlamında kullanılır.

Tarh: İslami el yazması kitaplarda, yazının yazılacağı kısma yaldızla yapılan hafif süsleme. Bir tezhip türüdür. Bahçelerde çiçek dikmek içilen hazırlanan hafif yüksek toprak yastık.

Tarih Meleği (Novus Angelus):: Walter Benjamin”in Tarih Üzerine Tezleri'ne konu olmuş Paul Klee'nin resmi. Benjamin Klee'nin resmine atfen şunları söyler: “Klee’nin Angelus Novus adlı bir resmi vardır. Bir melek betimlenmiştir bu resimde; meleğin görünüşü, sanki bakışlarını dikmiş olduğu bir şeyden uzaklaşmak ister gibidir. Gözleri, ağzı ve kanatları açılmıştır. Tarihin meleği de böyle gözükmelidir. Yüzünü geçmişe çevirmiştir. Bizim bir olaylar zinciri gördüğümüz noktada, o tek bir felaket görür, yıkıntıları birbiri üstüne yığıp, onun ayakları dibine fırlatan bir felaket. Melek, büyük bir olasılıkla orada kalmak, ölüleri diriltmek, parçalanmış olanı yeniden bir araya getirmek ister. Ama cennetten esen bir fırtına kanatlarına dolanmıştır ve bu fırtına öylesine güçlüdür ki, melek artık kanatlarını kapayamaz. Fırtına onu sürekli olarak sırtını dönmüş olduğu geleceğe doğru sürükler; önündeki yıkıntı yığını ise göğe doğru yükselmektedir. Bizim ilerleme diye adlandırdığımız, işte bu fırtınadır.”

Taşizm: İng. Tachism. Sanatsal eylemde rastlantısallığı ön plana alan, resim sanatında düzensiz biçimli renk lekeleri kullanılarak üretilen üsluba verilen isim. Ünlü Taşistler arasında C. Bryen, J. Atlan'ın isimleri sayılabilir.

Tatlin Kulesi: 1919 yılında Sovyet füturizminin önemli sanatçılarından konstrüktivist Vladimir Tatlin'in maddenin teknolojinin ve geleceğin şiirselleştirildiği bir mimarlık tasarımıdır: Üçüncü Komünist Enternasyonal Anıtı olarak da anılır. Kule, zamanın telsiz-telgraf, hoparlör, radyo yayını ve film gösterimi gibi teknolojileriyle donatılacak, ve fütürist çağrışımları olan sürekli devinimi vurgulayacaktı. Kulenin altındaki garajdan çıkan motosikletler ve otomobiller kentin dört bir yanına bildiriler ve duyurular dağıtacaktı. Kulede hatipler sloganlar atacak, radyo istasyonundan haberler ve bildiriler yayınlanacaktı. Cephedeki dev film perdesi, dünyadaki siyasal ve kültürel olayları gösterecekti. Geceleri, doğrudan gökyüzüne sloganlar yansıtılacaktı. Sürekli hareket halindeki anıt, sosyalist Devrim'e layık, gösterişli bir çekim merkezi, büyülü bir harika, başlı başına bir gösteri olacaktı. Kule devasa bir iletişim aygıtı olarak devrimci ajitasyona hizmet edecekti. Kule gerçekleştirilemedi sadece maket olarak kalmıştır.

Tekhne: Yunanca da "sanat, beceri, ustalık, marifet, ortaya konulan sanat(zanaat) eserin ifade etmeye yarayan kelime... Bugün kullandığımız anlamda sanatın kökeni olarak nitelendirilebilir.

Tempera: Latince kökeni “karıştırmak” anlamına gelmektedir. Yumurta, su, tutkal, balmumunun bağlayıcı olarak kullanıldığı bir tür boyadır. Hızlı kuruyan özelliğiyle 15 yy. da yağlı boya yaygınlaşıncaya kadar pek çok resim yüzeyinde kullanılıyordu. Eski Mısırda lahit bezemelerinde, balmumu portrelerinde kullanılıyordu, ilk hiristiyanlarının tapınaklarında, kaya resimlerinde, mağaralarda rastlanıyordu.

Tezhip: Yaldız ve boyalarla kağıt üzerine yapılan süsleme.

Tipografi: Baskıdaki harf tasarımı.

Tracey Emin: Tracey Kerime Emin Kıbrıs Türkü kökenli Britanyalı ressam; performans ve enstalasyon sanatçısı. My Bed (Yatağım) ve Everyone I Have Ever Slept With 1963–1995 (1963-1995 Yılları Arasında Yattığım Herkes) gibi sansasyonel işleriyle tanındı.

Trajedi: Bu sözcük Yunanca’dan gelmektedir; tragos (keçi) ve oidie (türkü) sözcüklerinin birleşmesiyle "keçilerin türküsü" anlamına kullanılır. Dionysos şenliklerinde koro, tanrının ona bağlı kölelerini simgeliyordu. Tanrının çevresinde hep doğanın yabancı güçlerini temsil eden teke ayaklı satyrler(satirler) bulunduğu için ilk başlarda, koro da satyrlerin biçimine giriyordu; ilk dönemlerde, korodaki oyuncular teke derileri (tragoi) giyerek oyun alanına çıkıyorlardı. Tragedya türü de tragos'ların şarkılarından doğdu. Efsanalerde tanrılar ve insanlar arasındaki güneh-ceza ve acıma (katarsis) duyguları üzerinde durulduğu için, kavram günümüzde sadece bu yönüyle bilinmektedir.

Triptik: 3'lü pano ya da resim.

Trompe l'oeuil: Fr. Göz aldatıcı resimler. Özellikle Rönesans döneminde bir şeyi adeta gerçekmiş gibi taklit eden resim türü. Bkz: Zeuxis

Tümülüs: Yer altı mezar odasının üzerine yığılmış toprak yığınının oluşturduğu yapı.

Türk Prinitifleri: Türkiye resim sanatında 19. yüzyıl ortalarından 20. yüzyıl başına kadar yetiştirdiği çoğu asker kökenli ressamlar topluluğu. Türkiye'ye batılı anlamda resim anlayışını sokan ilk gruptur. Çoğu zaman dış mekanı, manzarayı betimlemişlerdir. Şeker Ahmet Paşa, Zekai Paşa, Süleyman Seyit öne çıkan ressamlarındandır.

Tuşe Resmi: Leke resim. Uzak Doğu sanatında bez ve kağıt üzerine yapılır. Çin'de Budist rahipler tarafından geliştirilmiş daha sonra Japonya'ya geçmiştir.