Akasya Kültür Sanat

SANAT SÖZLÜĞÜ

Fabl: Lat. Anlatı, masal.

Faunus: Yunanlıların yarı keçi yarı insan kır tanrısı Pan'ın Roma mitolojisindeki karşılığı.

Fayyum Resimleri: Roma döneminde Mısır'da (yaklaşık 1. yüzyıl ile 3. yüzyıl arası) mumyalara yerleştirilen ahşap üzerine yapılmış gerçekçi portreler. 1615 yılında Pierto della Valle tarafından Mısır’ın El-Fayyum bölgesinde yeraltı mezarlıkları bulundu.

Fin de Siècle: Fr. Yüzyıl sonu. Çağ dönümü. Sanatta daha çok 19. yüzyıl sonlarındaki anlayışları tanımlamak için kullanılır. Kullanıldığı bağlama göre kriz ve çökkünlük (dekadans) anlamında da anlaşılır.

Flamboyan Üslubu: Birbiri içine geçmiş alev biçimli motiflerin kullanıldığı taş işleme üslubu. Geç Gotik dönemde pencerelerin içindeki taş kafeslerde kullanılan bu üslup.

Fleneur: Aylak. Walter Benjamin'in 19. yüzyıl Paris'i ve Baudlaire üzerine çalışmalarında kullandığı önemli bir terimdir. Modern ve görsel kentle kurulan dalgın bir ilişkiyi ve dolayımsızlığı anlatır. Özellikle bohem kavramını açıklamada fazlasıyla yararlanılan bir kavram. Bkz: Walter Benjamin, Pasajlar.

Fluxus: Latince “akış, akmak” kökeninden gelen Fluxus, 1960 sonrasının en etkili akımlarındandır. Kurucusu George Maciunas'a göre Fluxus'un amacı "sanatta devrimsel bir gelgitin oluşmasını sağlamak, yaşayan sanatı ve karşı sanatı (anti-art) yaymak" idi. Bu açıdan Fluxus, Dada ile yakından ilişkilendirilebilir. Zamanın çoğu avant-garde sanatçısı Fluxus içinde yer almıştır. Bunlar arasında Joseph Beuys, Yoko Ono,Nam June Paik, Charlotte Moorman, Wolf Vostell, Dick Higgins sayılabilir. Enstalesyon, performans, videoart gibi günümüz sanatının etkili araçları Fluxus tarafından fazlasıyla kullanılmıştır.

Fovizm: 1898-1908 yılları arasında Henri Matisse tarafından Fransa'da geliştirilen bir sanat akımıdır. Modernizmin önemli uğraklarından biridir. Çiğ ve sertler kullanması ve biçim bozmaları dolayısıyla ünlü eleştirmen Louis Vauxcelles bu grubu "Les fauves" (vahşi hayvanlar) olarak nitelenmiştir. Fovizm resmi konu ve içerikten bağımsızlaştırak, dışavuruma (ifadeye) dönüştürmede fazlasıyla etkilidir.

Frankfurt Okulu: Frankfurt okulu, Almanya’da 1923 yılında kurulan ve sosyoloji, siyaset bilimi, psikanaliz, tarih, estetik, felsefe, müzikoloji gibi farklı disiplinlerden insanları bir araya getiren Toplumsal Araştırma Enstitüsü`nün bir düşünce akımı olarak ifade edilmesidir. Eleştirel teori olarak da adlandırılmaktadır. Thedor Adorno, Max Horkheimer ve Walter Benjamin gibi kuramcılar modernite, modernizm, kitle kültürü, yabancılaşma, sinema, fotoğraf, popüler kültür üzerine yoğunlaşarak daha sonra gelecek tartışmaları belirlemişlerdir. Frankfurt Okulu düşünürleri daha önce yüksek felsefe içinde yer alan bir çok kavramı, güncelleyerek günümüz endüstri toplumunun sorunlarına uygulamışlardır. Marksizm, psikanaliz arasında kurudukları ilişkiler 1960 sonrası düşünceleri ve sanatı fazlasıyla etkileyecektir.

Fresko: Yeni sıvanmış duvar üzerine suda karıştırılmış boyalarla resim yapma tekniğidir. Gerçek freskoda sanatçı, sert ve pütürlü harç (arricio) üzerine füzeen ve kırmızı toprak kullanarak “sinopia” ismi verilen bir taslak çizer. Sonra üstü boyanacak ince sıva katmanını (intonaco) sürer; bu sıvanın tazeliğini koruyabilmesi için sıvama işlemi, ressamın bir çalışma günü içinde boyayabileceği büyüklükte bir yüzeye uygulanır; sıvanın içerdiği kireç bağlayıcı görevi görür. Fresko hiçbir değişiklik ya da rötuş kabul etmez, çabukluk ve ustalık gerektirir.

Frotaj: Sözcük anlamı ovalamak olan bu terim, çocukların çoğu kez oynadıkları bir oyundur. 1925'te Max Ernst tarafından keşfedilmiştir. Önsözü Hans Arp'a ait olan “Historia Naturalle” adlı kitabın resimlerinde Ernst bu tekniği kullanmıştır. Bu yöntemde kağıt ya da kumaş pürüzlü bir yüzey üzerine gerilerek yerleştirilir. Kalem, fırça ya da başka bir gereç, kağıdın üzerinde sürtünmeyle gezdirilerek alttaki obje üzerindeki düzensizliklerin ve pürüzlerin kağıt üzerine çıkması sağlanır.

Fütürizm: Gelecekçilik. Adını Milanolu Filippo Tommasa Marinetti (1876-1944), 20 Şubat 1909'da Paris'te "Figaro" gazetesinde yayınlanan "Le Futurisme" adlı manilestosundan almaktadır. Bu manifesto, arkeologların, profesörlerin, eski sanat meraklılarının göklere çıkardıkları Eski Grek ve Roma sanatı aşıkları na karşı bir protesto idi. Bu anlayış modern yaşamı, modern yaşamın süratliliğini, makinanın modern hayata getirdiği hareketi göklere çıkarıyor ve "süratin güzelliği"ni övüyordu. Bu anlayış için: "bir yarış arabası, Samothrake Adası'ndaki N ike heykelinden daha güzel" idi. Savaş, isyan, yaşamın sağlıklı adaletsizliği göklere çıkarılıyordu. ll Şubat 1911'de ressam Umberto Boccioni (1882-1916), Gina Severini (1883-1966) ve Cor/o Cam'ı 'nın imzalarıyla Fütürist resim sanatının ilk manifestosu yayımlanmıştı.

Füzen: Kömür kalem.